Protein, karbonhidratlar, yağlar, vitaminler, mineraller ve su insan yaşamı için çok önemlidir. Bu besin ögelerinden birini uzun süre yeterince alamazsak sağlığımız bozulur ve yaşamımızı tehdit eder.
Ancak, hayatta kalmak için kritk bir öneme sahip olmasa da, sağlığımız ve yaşam kalitemiz için hayati öneme sahip olan başka bir besin sınıfı daha bulunmaktadır.
Bu besin sınıfı sadece meyve ve sebzelerden elde edebildiğimiz fitobesinlerdir.
Fitobesinler ya da Fitokimyasallar nelerdir?
"Fito" bitki anlamına gelir. Fitobesinler, bitkiler tarafından üretilen kimyasallardır. Bunlara fitokimyasallar da denmektedir. Aslında, bitkiler bunları bize yararlı olsun diye değil kendilerini korumak için üretirler.
Bazı fitobesinler bitkileri böceklere karşı korur. Diğerleri ultraviyole ışınlarından kaynaklanan radyasyona karşı koruma sağlar.
 |
| Antioksidan fitobesinler ve fitokimyasallar almak için her renkten sebze ve meyveler tüketin |
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bitkileri tükettiğimizde faydalarını da görebiliriz. Yaban mersini, lahana ve brokoli gibi süper besinler antioksidanlar, probiyotikler ve antienflamatuar kimyasallara sahiptir.
Bu bitkilerdeki kendilerini korumak için ürettikleri fitobesinler vücudumuzda antioksidanlar olarak işlev görür. Fitobesinler bağışıklığımızı artırabilir, sindirimimizi iyileştirebilir, toksin maruziyetinden kaynaklanan DNA hasarını onarabilir ve hatta kanseri önleyebilir.
Bu güçlü fitokimyasalları tüketmenin en iyi yolu rengarenk beslenmektir. Sadece bir meyve veya sebzeye bağlı kalmayın. Her bir renk, sağlığınızı iyileştirmeyi bekleyen farklı bir fitobesin sağlar.
Bu fitobesinlerden özellikle 9 tanesi çok önemlidir. Aşağıda bu 9 fitomikyasalın sağlığımıza faydalarını ve onları hangi besinlerden temin edebileceğinizi bulabilirsiniz.
1. Antosiyaninler
Yaban mersini, üzüm, nar ve patlıcan gibi kırmızı, mavi ve mor bitkilerde bulunur. Antosiyaninlerin beyin sağlığını iyileştirdiği , kanseri önlediği ve kalbi güçlendirdiği bilinmektedir.
Araştırmalar, koyu kiraz suyunun hafızanızı güçlendirebileceğini ve bunamaya karşı korunmanıza yardımcı olabileceğini göstermektedir.
2. Resveratrol
Bu fitokimyasal en az 30 yıldır üzerinde çalışılmaktadır. Kalp, beyin ve cilt için faydaları vardır. Ayrıca insülin duyarlılığını artırmaya ve kan şekerini düşürmeye yardımcı olduğu bilinmektedir. Elbette kırmızı üzüm, şarap , bitter çikolata, kakao yaban mersini ve fıstıkta bulunmaktadır.
3. Kuersetin
Kuersetin, flavonoidler olarak bilinen bir sınıftadır. Elma, armut, kiraz, vişne, turunçgiller, biber, domates, yeşil yapraklı sebzeler, brokolo, lahana, zeytinyağı, siyah ve yeşil çay gibi pek çok gıdada bulunur. Kuersetinin, sitokinler olarak bilinen inflamatuar proteinlerin üretimini inhibe ederek felç riskini azalttığı kanıtlanmıştır.
4. Sülforafan
Brokoli, lahana, şalgam, karnabahar da dahil olmak üzere turpgiller ailesindeki sebzelerde bulunan sülforafan, kanser hücrelerinin büyümesiyle ilgili genetik değişiklikleri tersine çevirebilen güçlü bir fitobesindir. Ayrıca yaşlı bireyerdeki bir göz hastalığı olan ve makula dejenerasyonu olarak da bilinen sarı nokta hastalığının önlenmesine yardımcı olur.
5. Likopen
Likopen, domates, karpuz ve greyfurtu renklendiren kırmızı bir pigmenttir. Bilim insanları, bu antioksidan fitobsinin kalp hastalığını ve kanseri önlemedeki olasılığı üzerindeumut verici çalışmalar yürütmeye devam etmektedir.
6. İzoflavonlar
Fitoöstrojenler olarak da bilinen izoflavonlar, vücudumuzdayken östrojen gibi davranırlar. Bu nedenle, bazı kadınların menopoz belirtilerini yönetmelerine yardımcı olurlar. Soya fasulyesi ve diğer soya ürünleriyle çay izoflavonlar açısından zengindir.
7. Elajik asit
Ahududu, çilek, kızılcık, böğürten ve nar gibi kırmızı meyvelerde bulunan elajik asitin, tümör büyümesini yavaşlattığı ve cildi UV ışınlarına karşı koruduğu gösterilen bir fitobesindir. İnsülin direncini kontrol etmede de bir rolü olabileceğine dair bazı veriler bulunmaktadır.
8. Lutein ve Zeaksantin
Bu ikisi karotenoid ailesine aittir. Aslında, gözün retinasında biriken tek karotenoidlerdir. Bu nedenle, gözlerinizi sarı nokta hastalığının arkasındaki zararlı serbest radikallerden korumak için birlikte çalışırlar. Ayrıca diyabetik görme kaybına karşı savaşmaya da yardımcı olurlar. Ispanak, brokoli, maydanoz, kara lahana, roka, brüksel lahanası, bezelye, mısır, bal kabağı, yumurta sarısı ve havuç gibi gıdalarda bulunurlar. Ayrıca portakal, kavun, kivi ve kırmızı biber lutein ve zeaksantin içeren besinlerdir.
9. Beta karoten
Adından da anlaşılacağı gibi, bu havuç ve diğer turuncu sebzelerde (tatlı patates,kavun, kayısı ve balkabağı) bol miktarda bulunur. Vücudunuz, görme ve bağışıklık sisteminizi koruyan A Vitamini yapmak için beta karoten kullanır.
