Fosfor, vücudun sağlıklı çalışması için çeşitli görevleri yerine getiren bir mineraldir. Birçok gıdada doğal olarak bulunur ve bazı işlenmiş gıdalara eklenebilir.

Vücut, kemikleri güçlü ve sağlıklı tutmak için fosfor kullanır. Fosfor ayrıca vücuttan atık maddelerin atılmasına ve hasarlı dokuları onarmaya yardımcı olur.

Fosfor; kemiklere, dişlere, sinir sistemine ve böbreklere faydalıdır

Çoğu insan beslenme yoluyla yeterli fosfor alır. Bununla birlikte, böbrek hastalığı veya diyabet gibi belirli sağlık koşullarına sahip kişilerin fosfor alımlarını ayarlamaları gerekebilir.

Bu makalede, fosforun faydaları ve hangi besinlerde fosfor bulunduğuna ilişkin bilgiler yer almaktadır.

Beslenmede fosfor nedir?

Fosfor, böbrek fonksiyonu da dahil olmak üzere bir dizi vücut fonksiyonuna katkıda bulunur.

Fosfor, vücudun kemik ve diş oluşturmak ve hücre ve dokuları büyüten ve onaran proteinleri yapmak için kullandığı bir mineraldir.

Fosfor ayrıca vücudun karbonhidratları veya şekerleri işlemesinde rol oynar. Ek olarak, aşağıdakileri içeren bedensel işlevlere katkıda bulunur:

Sinir sistemi
Böbrek fonksiyonu
Kas kasılması
Kalp atışı düzenleme

Kişiler sağlıklı beslenmeyle yiyecek ve içeceklerden yeterli miktarda fosfor alabilirler. Bu nedenle fosfor eksikliğine çok sık rastlanmaz.

Fosforun faydaları

Fosfor vücuttaki birçok farklı sistemi etkilediği için sağlığa çeşitli yararlar sunar. Fosforun faydalarından bazıları şunlardır:

Kemikleri ve dişleri güçlü tutmak
Kasların kasılmasına yardımcı olmak
Egzersiz sonrası kas iyileşmesine yardımcı olma
Böbreklerden atıkların filtrelenmesi ve uzaklaştırılması
Vücutta sağlıklı sinir iletimini teşvik etmek
DNA ve RNA yapımı
Vücudun enerji kullanımını ve depolanmasını yönetmek

Fosfor içeren gıdalar

Fosfor bakımından zengin gıdalar arasında deniz ürünleri, tavuk, tohumlar ve çekrdekler bulunur.

Çoğu insan, özellikle protein ve kalsiyum içeren besinleri bol miktarda yediğinde bu besinler fosfor açısından da zengin olduğu için yeterli fosfor almış olacaktır.

Protein ve fosfor yönünden zengin besinler şunlardır:

Tavuk
Hindi
Kuzu ve dana eti
Deniz ürünleri
Tohumlar ve çekirdekler (fındık fıstık, kabak çekirdeği vs)
Yoğurt ve süzme peynir gibi az yağlı süt ürünleri

Daha az protein içeren bazı gıdalar da fosfor içerebilir ancak bu gıdalardaki fosfor vücut tarafından yeterince emilemez. Bu yiyecekler şunlardır:

Sarımsak
Patates
Kepekli tahıllar
Brokoli
Kuru meyveler

Fosfora ne kadar ihtiyaç duyulur?

Fosfor gereksinimleri yaşa vebir kişinin altta yatan tıbbi durumu olup olmadığına bağlı olarak değişiklik gösterir.

İnsanlar genellikle günlük olarak aşağıdaki miktarlarda fosfora ihtiyaç duyar:

Bebekler (0-6 ay): 100 miligram (mg)

Bebekler (7-12 ay): 275 mg

Çocuklar (1-3 yaş): 460 mg

Çocuklar (4-8 yaş): 500 mg

Çocuklar (9-18 yaş): 1.250 mg

Yetişkinler (19 yaş ve üstü): 700 mg

Hamile ve emziren kadınların ekstra fosfora ihtiyacı yoktur. Yaş grubuna göre önerilen miktarların alınması yeterlidir.

Fosfor fazlalığı nedenleri ve belirtileri

Çok fazla fosfor almak çoğu insan için sorun değildir. Bununla birlikte, kronik böbrek hastalığı olan veya vücutlarında kalsiyumu işlemede sorun yaşayan kişilerin vücutlarında fosfor birikebilir.

Bir insan kanında aşırı yüksek fosfor seviyesi varsa, fosfor kalsiyumu kemiklerden çekerek zayıf bırakır. Ayrıca vücudun yumuşak dokularında birikintiler oluşturmak için kalsiyum ile birleşebilir. Bu birikintiler kalp krizi, felç veya ölüm riskini artırabilir.

Son yıllarda yapılan çalışmalar, vücuttaki çok fazla fosforun bir kişinin sağlığı için uzmanların düşündüğünden daha tehlikeli olabileceğini göstermiştir.

2017 yılında hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırmada, aşırı yüksek fosfor tüketiminin aşağıdaki olumsuz etkilere neden olabileceği gösterilmiştir:

Vasküler ve böbrek sistemlerinde kalsifikasyonlar
Böbrekler içindeki tüplerde yaralanmalar
İdrarda böbrek hasarını gösterebilen anormal protein
Prematüre ölüm

Fazla fosforun insanlardaki etkilerini belirlemek için daha fazla araştırma gereklidir.

Fosfor eksikliği nedenleri ve belirtileri

Fosfor eksikliğinde yorgunluk, eklem ağrısı veya zihinsel karışıklık yaşanabilir.

Çoğu insan diyetlerinde yeterli fosfor alır, ancak bazı insan gruplarının diğerlerinden daha fazla fosfora ihtiyacı olabilir.

Daha fazla fosfor gerektiren insanlar arasında kan şekerini düzenlemek için insülin kullanan diyabetliler bulunur. Alkol kullanım bozukluğu olan kişilerin fosfor alımlarını arttırmaları gerekebilir.

Aşağıdaki ilaçlar da dahil olmak üzere bazı ilaçlar vücuttaki fosfor seviyelerini düşürebilir:

ACE inhibitörleri
Bazı antasitler
Kortikosteroidler
Bazı diüretikler
Bazı nöbet önleyici ilaçlar

Diyabetli veya yukarıdaki ilaçlardan herhangi birini alan kişiler, düşük fosfor seviyelerine sahip olabilirler ve belirtiler yaşayabilirler. Bu belirtiler şunları içerebilir:

İştah kaybı
Yorgunluk
Eklem ağrısı
Kemik ağrısı
Solunum Problemleri
Elektrolit dengesizlikleri
Zihinsel karışıklık
Sinirlilik

Nadir durumlarda, tehlikeli derecede fosfor düşüklüğü olan insanlar koma veya hayatı tehdit eden başka komplikasyonlar yaşayabilir.

Bir doktor genellikle altta yatan durumu tedavi ederek düşük fosfor seviyelerini düzeltebilir. Doktor, insanların yeterli fosfor aldıklarından emin olmak için beslenme değişiklikleri yapmasını veya takviye almasını önerebilir.

Sonuç olarak;

Vücudun temel işlevlerinin çoğunu yerine getirmek için fosfor mineraline ihtiyaç vardır. Kemiklere, dişlere, kaslara, sinr sistemine ve böbreklere fosforun faydaları bulunmaktadır. Çoğu insan beslenmeyle yeterli fosfor alabilir.

Belirli sağlık durumları olan veya belirli ilaçlar alan kişilerin fosfor alımlarını arttırmaları veya azaltmaları gerekebilir.

Fosfor alımından endişe eden veya fosfor eksikliği belirtileri yaşayan herkes doktorlarıyla konuşmalıdır.