Elektrolitler, vücudunuzdaki birçok temel işleyişin önemli bir parçasıdır. Sinir uyarılarının iletilmesinde, kasların kasılmasında, vücudunuzun susuz kalmasının önlenmesinde ve asit-baz ya da pH seviyelerinizi düzenlemede rol oynar.

Vücudunuzun gerektiği gibi çalışmasını sağlamak için beslenmenizde yeterli miktarda elektrolit almanız gerekir.

Pek çok kişi elektrolit kavramını duymuş olsa da tam olarak ne işe yardığını anlamakta güçlük yaşamaktadır. Bu nedenle bu yazımızda elektrolit nedir, ne işe yarar, elektrolit eksikliği ya da fazlalığının etkileri, nedenleri, belirtileri ve elektrolit içeren besinler gibi konuları ele alacağız.

Elektrolit Nedir?

Elektrolit, pozitif veya negatif elektrik yükü taşıyan parçacıklar bütünüdür.

Beslenmede kullanılan elektrolit kavramı; kanınızda, terinizde ve idrarınızda bulunan temel mineralleri ifade eder. Yani elektrolitler, elektrik yükü taşıyan minerallerdir.

Bu mineraller bir sıvı içinde çözündüğünde, elektrolitler yani metabolik süreçlerde kullanılan pozitif veya negatif iyonlar oluşur.

Vücudunuzda bulunan elektrolitler şunlardır:

Sodyum
Potasyum
Klorid
Kalsiyum
Magnezyum
Fosfat
Bikarbonat

Uygun sinir ve kas fonksiyonunu sürdürmek, vücudun asit-baz dengesini korumak ve susuzluğu önlemek, kan basıncını düzenlemek ve hasarlı dokuyu onarmak gibi çeşitli vücut süreçleri için bu elektrolitler kullanılır.

Örneğin, bir kasın kasılması için kalsiyum, sodyum ve potasyum gerekir. Bu maddeler dengesizleştiği zaman, kas güçsüzlüğüne veya aşırı kasılmaya yol açabilir.

Elektrolit Eksikliği ya da Fazlalığının (Dengesizliği) Etkileri Nelerdir?

Bazı durumlarda, kanınızdaki elektrolit seviyeleri azalabilir ya da yükselebilir. Ve bu da bir dengesizliğe neden olabilir.

Elektrolit eksikliği/yüksekliği ya da dengesizliği sağlığınız üzerinde zararlı etkiler yaratabilir ve nadir durumlarda ölümcül olabilir.

Elektrolit dengesizlikleri genellikle aşırı ısı, kusma veya ishalin neden olduğu dehidrasyon nedeniyle oluşur. Bu nedenle, kaybolan sıvıyı yerine koymak özellikle sıcak havalarda ve hasta olunduğunda önemlidir.

Böbrek hastalığı, yeme bozuklukları ve ciddi yanıklar gibi yaralanmalar da dahil olmak üzere bazı hastalıklar da elektrolit dengesizliklerine neden olabilir.

Böbrekler ve birkaç hormon, her elektrolitin konsantrasyonunu düzenler. Bir elektrolitin seviyeleri çok yüksekse, böbrekler onu vücuttan filtreler ve farklı hormonlar seviyeleri dengelemek için harekete geçer.

Belirli bir elektrolitin konsantrasyonu vücudun düzenleyebileceğinden daha yüksek olduğunda bir sağlık sorununa neden olur.

Düşük elektrolit seviyeleri de genel sağlığı etkileyebilir. En yaygın dengesizlikler sodyum ve potasyum elektrolitlerinde yaşanır.

Elektrolik Eksikliği ya da Fazlalığı Belirtileri

Hafif bir elektrolit bozukluğunuz varsa, muhtemelen herhangi bir belirti yaşamazsınız.

Bununla birlikte, daha şiddetli dengesizlikler aşağıdaki gibi belirtilere neden olabilir:

Yorgunluk
Hızlı veya düzensiz kalp atışı
Uyuşma ve karıncalanma
Zihinsel karışıklık
Kas zayıflığı ve kramp
Baş ağrısı
Kan basıncında değişiklikler
Kemik bozuklukları

Elektrolit dengesizliğiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, yaşadığınız belirtiler konusunda bir hekime danışmalısınız.

Elektrolit İçeren Besinler

Elektrolitlerin ana gıda kaynakları meyve ve sebzelerdir. Bununla birlikte önemli bir sodyum ve klorür kaynağı da sofra tuzudur.

Aşağıda elektrolit sağlayan bazı gıdalar bulunmaktadır.

Sodyum: Salamura gıdalar, peynir ve sofra tuzu.
Klorür: Sofra tuzu.
Potasyum: Muz, avokado ve patates gibi meyve ve sebzeler.
Magnezyum: Yağlı tohumlar ve çekirdekler (ceviz, badem, fındık, susam vs.)
Kalsiyum: Süt ürünleri ve yeşil yapraklı sebzeler.

Bikarbonat gibi elektrolitler vücudunuzda doğal olarak üretilir, bu nedenle bunları diyetinize dahil etme konusunda endişelenmenize gerek yoktur.