Çinko eksikliği belirtileri nelerdir?
Çinko eksikliği özellikle yetersiz beslenenlerde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Çoğunluğu az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere dünyada yaklaşık 2 milyar kişi çinko eksikliğinden etkilenmektedir.
Kemikler, dişler, saçlar, cilt, kaslar ve beyaz kan
hücreleri gibi vücudun çok farklı bölgelerinde bulunur. 100 den fazla enzimin
işleyişinde görev alır, bağışıklık sistemini destekler, protein ve DNA
sentezinde, hücrelerin bölünmesinde rol alır, yaraların iyileşmesinde etkilidir. Çocukluk ve gençlik yıllarında büyüme ve gelişme
için yeterli çinko alımı önemlidir. Hamilelikte de anne karnındaki bebeğin
gelişiminde çinkonun rolü bulunmaktadır. Tat ve koku alma hislerinin korunması
içinde çinko gereklidir.
İnsan vücudunda tüm doku ve vücut sıvıları da dahil olmak
üzere yaklaşık 2 gram çinko bulunur. Günlük önerilen çinko alım miktarı
yetişkin erkekler için 10 mg, kadınlar için 7 mg’dir. Günlük 25 mg üzeri çinko alımı ise
önerilmemektedir. Kırmızı et, tavuk, kabuklu deniz canlıları, bakliyatlar, süt
ve süt ürünleri, yağlı tohumlar ve çekirdekler ile tam tahıllı ürünler çinko
için iyi kaynaklardır. Besinlerdeki çinko miktarları genellikle düşük olduğundan beslenme yoluyla fazla çinko alımı mümkün değildir. Çinko içeren besinler yazımızdan bu konuda daha fazla bilgi alabilirsiniz.
Çinko eksikliği
Çinko eksikliği aşağıdaki durumlarda sıklıkla
görülmektedir.
Yetersiz beslenenler
Sindirim sistemi bozuklukları (ülseratif kolit, kronik
ishal, Crohn hastalığı vb.)
Kronik karaciğer hastalığı
Kronik böbrek hastalığı
Alkolizm (çinko emilimini bozar, idrar ile çinko atımına
neden olur)
Diyabet
Hamilelik ve emzirme
Vejetaryen beslenme
Aşırı demir alımı (demir, çinko emilimini azaltabilir.)
Çinko eksikliği belirtileri
Hafif çinko eksikliğinde aşağıdaki belirtiler görülebilir.
Anoreksiya, uyuşukluk ve ishal
Gelişim bozukluğu (çocuklarda yetersiz kemik gelişimi)
Bağışıklığın zayıflaması ve enfeksiyonlara duyarlılık
Daha ağır durumlarda çinko eksikliği belirtileri şunlardır:
Saçkıran, tırnaklarda beyaz lekeler, dolama ve dermatit
Zihinsel engellilik, sinir iletim problemleri ve sinir
hasarı
Makula dejenerasyonu
Kilo kaybı
Tat ve koku almada bozulmalar
Yaraların çok geç iyileşmesi
Çinko eksikliğinin tespiti biraz zordur çünkü kan tahlilleri
hücrelerdeki çinko düzeylere ilişkin bir veri sunmaz ve yanıltıcı olabilir.
Uzmanlar bu belirtiler ile birlikte kişi risk gruplarından birine mensup ise
çinko eksikliğine ilişki takviye önerebilir.
Eğer çinko takviyesi alıyorsanız aşağıdaki ilaçları kullanırken
doktorunuza danışmalısınız.
Pek çok antibiyotik ile çinko etkileşime girebilir. Bu
etkileşimi azaltmak için antibiyotikten 2 saat önce ya da 4-6 saat sonra çinko
takviyesini almalısınız.
Romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bir ilaç
olan penisilamin adlı ilacın emilimi çinko takviyeleri sebebiyle azalabilir. Bu
ilacı kullanıyorsanız ilaçtan 2 saat önce ya da sonra çinko takviyesi almanız
önerilir.
Pek çok diüretik ilaç vücuttan fazla çinko atımına neden
olabilir. Bu durumda çinko eksikliği oluşabilir.