COVID-19 salgını, 4 Aralık 2020 itibariyle 65 milyondan fazla insanı enfekte etti, 1.5 milyondan fazla kişinin ölümüne neden oldu ve dünya genelinde hızla yayılmya devam ediyor. Etken ajanı olan şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs 2'nin (SARS-CoV-2) hızla yayılması, enfeksiyonu önlemenin yollarını belirlemeyi çok önemli kılmaktadır. Çeşitli aşıların piyasaya sunulması umut verici olsa da iyimser tahminle önümüzde daha aylarca devam edecek bir salgından bahsediyoruz. Bu nedenle coronavirüs salgınını kontrol altına almada, hastalanmamızı önlemede ye da hastalığı daha hafif atlatmamızda yapabileceklerimizin farkında olmamız çok önemli. Bunu başarmak için yapabileceğimiz şeylerden biri de sağlıklı beslenerek bağışıklık sistemimizi güçlü tutmak.
Bağışıklık sistemi, vücudumuzu konak olarak kullanan virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitler dahil olmak üzere patojenik organizmalardan korur. Çok çeşitli tehditlerle başa çıkmak için bağışıklık sistemi, enfeksiyonlarla savaşmak için iletişim halinde olan ve birlikte çalışan birçok özel hücre türünü içerecek şekilde gelişmiştir.
Bağışıklık sistemi gün boyunca aktif bir şekilde gözetim yaptığı için ona yetecek besin maddelerine ihtiyacı vardır. Birkaç vitamin ve eser elementin enfeksiyon riskini azalttığı bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.
Yakın bir zamanda araştırmacılar, COVID-19 enfeksiyonuyla savaşmak için bağışıklık sistemini güçlendirmede beslenmenin rolü üzerinde çalışmışlardır.
Araştırmacıların yayınlanan çalışmasında, bağışıklık sisteminin enfeksiyonla mücadele etme yeteneğini artırmada beslenmenin önemini vurgulanmıştır.
Bağışıklık sistemi
Bağışıklık sistemi, vücudu enfeksiyonlara karşı koruyan karmaşık bir hücre ve protein ağıdır. Vücuda tekrar girerse, tanıyıp öldürmek için şimdiye kadar karşılaştığı her patojenin kaydını tutar.
İmmünolojik hafıza, bağışıklık sisteminin vücudun daha önce karşılaştığı ve buna karşılık gelen bir bağışıklık tepkisini başlattığı bir antijeni hızlı bir şekilde tanıma yeteneğini ifade eder.
Birçok faktör vücudun bağışıklık tepkisini değiştirebilir. Yaşlanma, immün yaşlanma (immunosenescence) adı verilen bir bağışıklık sistemi yeterlisizliğine neden olur.
İmmün yaşlanma, T lenfositleri, B lenfositleri, dendritik hücreler, nötrofiller, monositler, makrofajlar ve doğal öldürücü hücreler dahil olmak üzere azalmış immün hücreler ile karakterize edilir.
İmmün yaşlanma ile ilişkili bir faktör, bu hücrelerin geldiği kemik iliğinden bağışıklık hücrelerinin azalmasıdır. Yaşlılıkta meydana gelen tüm bu süreçler, yaşlıları daha şiddetli COVID-19'a yatkın hale getirebilir.
Obezite aynı zamanda bağışıklık tepkisinin azalmasına da bağlıdır. Genellikle, obez insanlar yardımcı T lenfositleri, sitotoksik T lenfositleri, B lenfositleri ve doğal öldürücü hücrelerin aktivitesinde bozukluklar yaşarlar. Ayrıca azalmış antikor ve interferon-gama (IFN-y) üretimine sahiptirler. Bu, onları şiddetli COVID-19 geliştirmeye yatkın hale getirir.
Ayrıca, obez insanlar aşılamaya daha zayıf yanıt verebilir. Obezite, kronik iltihaplanma durumu ile de ilişkilendirilmiştir. Bağışıklık sistemi enfekte olduğunda, sitokin fırtınası gibi aşırı bir enflamatuar yanıt oluşturarak onları şiddetli COVID-19'a karşı savunmasız hale getirebilir.
Beslenme, Bağışıklık ve Covid-19
Bağışıklık sistemi hiç durmadan çalışır, ancak belirli hücreler patojenlerin varlığıyla aktive olur. Aktivasyon, bağışıklık sisteminin yağ asitleri, glikoz ve amino asitler dahil olmak üzere enerji veren maddelere olan talebinde belirgin bir artışa yol açar.
A vitamini ve D vitamini gibi bazı besinler, bağışıklık hücrelerinde gen ifadesinin doğrudan düzenleyicileridir. Bağışıklık hücrelerinin olgunlaşması, farklılaşması ve yanıt vermesinde önemli roller oynarlar.
Bağışıklık sistemi açısından bir diğer önemli besin bileşiği ise antioksidanlardır. Antioksidanlar vücudu oksidatif strese karşı korumada kritik roller oynarlar. Klasik antioksidan vitaminler olan C ve E vitaminleri bu bağlamda önemli görevler üstlenir.
Bu nedenle, vücudu iyi beslenmiş tutmak, koronavirüs salgınıyla mücadele için çok önemlidir. İyi beslenme, bağışıklık sisteminin enfeksiyona hızlı ve uygun şekilde yanıt verebileceği bir ortam sağlar. Bu arada besin eksikliği, vücudu ve bağışıklık sistemini düzgün çalışamaz hale getirir.
Özetle, vücudu vitamin ve minerallerle beslemek, şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2) ile mücadelede çok önemlidir. Bazı durumlarda, bir kişi enfekte olsa bile, vücudun bağışıklık sistemi patojenle kolayca savaşabilir ve bu da hastalığı ağır bir şekilde geçirme riskini azaltır.
Çinko, bakır, demir ve selenyum gibi mineraller ile A, B6, folat, C, D ve E vitaminlerinin bağışıklık sistemini desteklemede ve enfeksiyon riskini azaltmada anahtar rol oynadığı gösterilmiştir.
