Protein nedir?
Protein, eski Yunanca bir kelime olup anlamı “her şeyden önce” ya
da “birincil” olarak tercüme edilebilir. İnsanlar da dahil olmak üzere hiçbir
canlı proteinsiz bir yaşam sürdüremez. İnsan vücudunun her hücresinde protein
bulunur. Kaslarda, deride, saçlarda, kanda, tüm organlarda, gözlerde,
kemiklerde ve hatta tırnaklarda bile protein bulunur ve bunların hiçbiri
proteinsiz olarak işlevlerini yürütemez. Hücre ve dokuların korunması,
güçlenmesi, yenilenmesi, yıpranmış vücut hücre ve dokularının onarılması ve
metabolizmamızın daha iyi çalışmasında protein görev alır. Vücutta sudan sonra
en fazla bulunan madde proteindir. İnsan vücudunun %20’ye yakını proteindir.
Proteinin yapı taşı olan aminoasitler farklı türlerde, sayıda ve
kombinasyonlarla bir araya gelerek farklı proteinleri oluştururlar. Doğada
yüzlerce aminoasit bulunur ancak insan vücudu bunlardan 20 sini kullanır ve bu
20 amonoasitten 9 tanesi insan vücudu tarafından üretilemediği için besinler
yoluyla alınması şarttır. Aminoasitler karbon, hidrojen, oksijen, nitrojen ve
bazen de sülfür içeriğinden oluşurlar.
Besinlerdeki proteinler, sindirimle birlikte aminoasitlere
ayrışır ve bu aminoasitler ihtiyaca göre farklı şekillerde bir araya gelerek
yeniden proteinlere dönüşürler. İhtiyaçtan fazla alınan protein ise yağ ve
karbonhidrata dönüşür. Proteinin bu dönüşme özelliği diğer besin ögeleri için
geçerli değildir. Yani karbonhidratlar ve yağlar gerektiğinde protein olarak
kullanılamazlar. Bu da besinler yoluyla yeterli protein alımının önemini ortaya
koymaktadır.
Protein insan vücudu için 3 enerji kaynağından biridir. Protein,
karbonhidrat ve yağ vücuda enerji veren üç ana besin ögesi olarak kabul edilirler.
Protein ve karbonhidratların 1 gramı 4 kalori sağlarken yağların 1 gramı 9
kaloridir.
Protein ihtiyacı gerek hayvansal gerekse bitkisel kaynaklı
besinler yoluyla sağlanabilir. Genel olarak hayvansal besinlerin protein
içeriği daha zengindir. Ayrıca hayvansal besinlerden elde edilebilecek bazı
aminoasitler bitkisel kaynaklı besinlerde bulunamayabilir. Vücudun ihtiyacı
olan proteinin üretimi için et ve et ürünler, süt ve süt ürünleri ile iyi
protein kaynağı olan bakliyatlar beslenmede bulundurulmalıdır. En iyi ve
kaliteli protein kaynağı ise yumurtadır.
Günlük protein ihtiyacı kişinin yaş, cinsiyet, vücut ağırlığı ve
vücuttaki kas yoğunluğu gibi farklı kriterlere göre değişiklik gösterir.
Ortalama bir şey söylemek gerekirse günlük olarak vücudunuzun kilogram
cinsinden ağırlığı kadar gram protein tüketmeniz doğru olacaktır. Yani 70 kg ağırlığında iseniz her
gün 70 gram
kadar protein tüketmelisiniz. Sporcularda bu miktar artan ihtiyaç sebebiyle daha fazla olmalıdır.
