Hassas Bağırsak Sendromu Nedir?
Hassas bağırsak sendromu kalın bağırsağı (kolon) etkileyen
ve toplumda oldukça sık rastlanan bir sağlık sorunudur. Toplumun yaklaşık
%10-%15’ini etkilemekte ve erkeklere kıyasla kadınlarda iki kat sık
görülmektedir. Hassas bağırsak sendromunda yaygın bir şekilde görülen şikâyetler
arasında kramplar, şişkinlik, gaz, karın ağrısı, ishal ve kabızlık
bulunmaktadır. Hassas bağırsak sendromu uzun tedavi süresi gerektiren kronik
bir durumdur.
Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi inflamatuvar
bağırsak hastalıklarıyla ortak belirtiler göstermekle birlikte bağırsak dokusunda
değişikliklere neden olmaz ve kolorektal kanser riskini arttırmaz. Hassas
bağırsak sendromlu kişilerin çoğunda şikâyetler kontrol edilebilir düzeydedir
ve çoğunlukla kendi yöntemleriyle bu durumu yönetebilirler. Doğru beslenme ve
yaşam tarzı ile stres yönetimi sayesinde bu durumu kontrolleri altında
tutabilirler. Ancak bazılarının tıbbi danışmanlığa ve ilaç tedavisine
gereksinimleri olmaktadır.
Hassas bağırsak sendromu belirtileri
Belirtiler pek çok hastalıkla benzerlik göstermekte ve
kişiden kişiye değişmekle birlikte hassas bağırsak sendromunda yaygın olarak
aşağıdaki durumlar yaşanmaktadır.
- Karın ağrısı ve kramp
- Şişkinlik hissi
- Gaz
- İshal veya kabızlık
- Dışkıda sümük benzeri akıntı
Hassas bağırsak sendromu kronik bir durumdur. Zaman zaman şikâyetler
artabilir, bazen hafifleyebilir ya da geçici olarak yok olabilir.
Bağırsak hareketlerinize kalıcı bir şekilde değişim olduysa
doktora danışmanız önerilmektedir. Bu şikâyetler hassas bağırsak sendromuna
yakalandığınızın ya da kolon kanseri gibi daha ciddi bir hastalığın habercisi
olabilmektedir. Özellikle aşağıdaki durumları yaşıyorsanız en kısa zamanda
doktora danışmalısınız.
- Rektal kanama (makattan dışkıyla ya da sade olarak kan gelmesi)
- Geceleri meydana gelen ya da artan karın ağrısı
- Kilo kaybı
Hassas bağırsak sendromunun nedenleri
Hassas bağırsak sendromunun nedenleri tam olarak
bilinmemekle birlikte bazı faktörlerin bu sendromun gelişiminde rol oynadığı
kabul edilmektedir. Bağırsak duvarlarındaki kaslar bir ritim içinde çalışır
ancak bazen normalden fazla çalışarak bağırsak geçişini hızlandırır ve
sonucunda ishale ya da normalden az çalışıp bağırsak geçişini yavaşlatarak kabızlığa
neden olabilir.
Hassas bağırsak sendromu sindirim sistemini etkileyen bir
sağlık sorunu olduğundan tüketilen yiyecek ve içecekler büyük önem
taşımaktadır. Aşağıdaki beslenme hataları hastalığın tetikleyicisi olabilir.
- Belirli yiyeceklere olan hassasiyet (yiyecek intoleransı) – Bazı uzmanlara göre çikolata, baharatlar, yağlar, bakliyatlar, lahana, karnabahar, brokoli, süt ve gazlı içecekler hassas bağırsak sendromunun tetikleyicisi olabilir.
- Lifli gıdaları yeterli tüketmemek
- Alkol kullanımı
- Öğün atlamak ve öğünleri çok hızlı yemek
- Sigara kullanımı
Stres: Hastaların pek çoğunda stresli dönemlerde
belirtilerin sıklaştığı ve şiddetlendiği bildirilmiştir. Örneğin sınav haftası
ya da yeni bir işe başlama gibi stresli durumlar tetikleyici olabilmektedir.
Hormonlar: Hassas bağırsak sendromu kadınlarda 2 kat fazla
görülmesi sebebiyle uzmanlar kadınlardaki hormonal değişimlerin hastalığın gelişiminde
rolü olduğu fikrindedir. Nitekim pek çok kadının adet dönemlerinde belirtilerin
arttığı bilinmektedir.
Kimlerde daha sık görülür?
Gençler: Hassas bağırsak sendromu genellikle 45 yaş
altındaki kişilerde ortaya çıkmaktadır.
Kadınlar: Kadınlarda görülme sıklığı erkeklerden iki kat
fazladır.
Aile: Ailede bu durumdan etkilenmiş kişi ya da kişilerin
varlığı ailenin diğer üyelerinde de riski arttırmaktadır. Bunun nedeninin
genetik ya da çevresel faktörler olabileceği düşünülmektedir.
Psikolojik sorunlar: Depresyon, kaygı bozukluğu, kişilik
bozukluğu ve çocuklukta yaşanan cinsel istismar riski arttıran psikolojik
faktörler arasında gösterilmektedir. Kadınlara yönelik aile içi şiddetin de riski
arttırabileceği düşünülmektedir.
Hassas bağırsak sendromlu hastalara beslenme önerileri
Düzenli beslenin: Beslenme
düzeninizi programlayın. Öğün atlamadan beslenerek bağırsak hareketlerinizi
düzene sokmaya çalışın.
Sık ve az öğünler tüketin: Bu sayede bağırsaklara bir anda
fazla yüklenmemiş olursunuz.
Lifli gıdalar tüketin: Lifli gıdalar dışkının bağırsaklarda
hacim kazanmasına, ishal ya da kabızlık sorunlarının giderilmesine yardımcı
besin ögesidir. Tam tahıllı ürünler,
sebzeler ve meyveler ile lif alımınızı arttırabilirsiniz. Lifli
gıdaların aşırı tüketiminin gaz, şişkinlik ve kramp sorunlarını
arttırabileceğini de unutmayın.
Yeterli sıvı alın: Lif, yiyeceklerin bağırsaktan geçişi
için vücuttan su çeker. Eğer yeterli sıvı almazsanız kabızlıkla
karşılaşabilirsiniz. Her gün 8 bardak su içmeniz önerilmektedir.
Ne içtiğinize dikkat edin: Alkollü ya da kafeinli içecekler
bağırsak hareketlerini uyararak ishale neden olabilmektedir. Sorbitol
ve mannitol gibi şeker alkolleri içeren yapay tatlandırıcılar da ishale neden
olabilmektedir. Gazlı içecekler de gaz oluşumuna sebep olabilir.
Beslenme günlüğü tutun: Yedikleriniz arasında hangilerinin
sizin durumunuzu kötüleştirdiğini belirlemek için beslenme günlüğü tutun ve
buna göre beslenmenizi düzenleyin.
