Fenilalanin nedir?
Fenilalanin, esansiyel olarak adlandırılan ve vücut
tarafından üretilemediği için beslenme yoluyla alınması şart olan 9
aminoasitten biridir. Aminoasitler proteinlerin yapı taşlarıdır ve farklı
şekillerde birleşerek ve proteinleri oluşturarak vücuttaki görevlerini yerine
getirirler.
Fenilalanin, pek çok hayvansal ve bitkisel kaynaklı besinin
bileşiğinde bulunur. Gıdalar yoluyla alınan fenilalanin, vücutta bir başka
aminoasit olan tirozine dönüştürülür. Tirozin; L-dopa, epinefirin, norepinefirin
gibi beyin kimyasallarının ve tiroit hormonlarının yapımında görevlidir. Fenilalanin
sayesinde üretilen norepinefirin ruh durumu üzerinde etkili bir beyin
kimyasalıdır ve depresyonun önlenmesinde etkilidir. Fenilalanin eksikliği
belirtileri arasında kafa karışıklığı, depresyon, enerji düşüklüğü, dikkat
dağınıklığı, hafıza sorunları ve iştah azalması bulunmaktadır.
Fenilalaninin vücutta kullanılmasını sağlayan bir enzimin
bazı kişilerde kalıtsal olarak eksikliği görülür ve bu durum fenilketonüri adı
verilen, oldukça ender görülen metabolik bir hastalığa sebep olur. Bu durumun yaşamın
ilk 3 haftası içinde tedavi edilmesi gerekir. Aksi halde beyin hasarına ve
hatta zihinsel engelliliğe neden olabilir. Fenilketonüri hastalarının
fenilalanin içermeyen besinler tüketmeleri ve dışarıdan tirozin
takviyesi almaları gerekmektedir.
 |
| Fenilalanin kimyasal yapısı |
Fenilalanin için en iyi kaynaklar arasında et, tavuk,
balık, süt, yoğurt, yumurta, peynir, yağlı tohumlar ve çekirdekler( ceviz,
badem, kabak çekirdeği vs.) bulunmaktadır. Özellikle kırmızı ve yeşil mercimek,
kuru fasulye ile eski kaşar peyniri en çok fenilalanin içeren besinlerdir. Diyet
gıdalar, içecekler ve ilaçlarda kullanılan yapay tatlandırıcılardan aspartamda
da yarı yarıya fenilalanin bulunur. Örneğin bir ürün 2 mg aspartam içeriyorsa
bunun 1 mg si fenilalanindir.
Aspartam ve dolayısıyla fenilalanin içeren light yiyecek ve
içeceklerin fazla tüketilmesinin kaygı bozukluğuna, baş ağrısına ve yüksek
tansiyona sebep olarak sağlığa zararlı olabileceği belirtilmektedir.
